Η ψυχή της Αιγύπτου σε ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα 
Γράφει ο Αλέξανδρος Στεργιόπουλος / Πηγή: Το Περιοδικό
Η ανακάλυψη του αυτοκινήτου δεν ήταν ένα
ακόμα επίτευγμα του ανθρώπου. Ήταν η κατάκτηση μιας πολύ ψηλής κορυφής
και η αρχή μιας πτώσης που δεν έχει τέλος. Ο Αλάα Αλ-Ασουάνι
ξεκινά το μυθιστόρημα με την εφεύρεσή του και το καθιστά σημείο
αναφοράς διότι χωρίς αυτό, το υπέροχο παραμύθι που στήνει δεν θα υπήρχε.
Από το τεχνολογικό θαύμα ξεκινά η
κινηματογραφικών διαστάσεων ιστορία του. Το αυτοκίνητο είναι σύμβολο
μεγαλοπρέπειας και ηθικής κατάπτωσης. Μεγεθύνει καθετί και ο άνθρωπος
χάνεται στη ματαιοδοξία και πλεονεξία του. Αυτό πρέπει να έχει στο νου
του ο αναγνώστης για να συλλάβει τη μεγαλειώδη εικόνα που φτιάχνει σε
632 σελίδες ο αιγύπτιος συγγραφέας. Το «Η αυτοκινητιστική λέσχη της Αιγύπτου»
μεταφέρει ένα κομμάτι της ιστορίας της Αιγύπτου στο σήμερα. Σκόπιμα,
γιατί η συναρπαστική περιπέτεια που αφηγείται είναι φτιαγμένη πάνω σε
έννοιες και προβληματισμούς του παρόντος.
Ποιες είναι αυτές; Δικαιοσύνη,
δημοκρατία, επανάσταση, αξιοπρέπεια. Τη δεκαετία του ’40 η Αίγυπτος
βρίσκεται υπό βρετανική κατοχή. Η εισαγωγή του αυτοκινήτου έχει
επιτρέψει στην αστική τάξη να αυξήσει τη δύναμη της. Το παλάτι
συνεργάζεται με τις δυνάμεις κατοχής. Η αυτοκινητιστική λέσχη ενώνει
εξουσιαστές, κεφαλαιοκράτες, μονάρχες. Την ίδια στιγμή και τους
υπηρέτες, τους δούλους, την εργατική τάξη. Οι περισσότεροι εργάζονται
εκεί. Ο Αλ Ασουάνι λειτουργώντας θεατρικά θα διαλέξει πολλά πρόσωπα για
να πουν την ιστορία του. Και από τις δύο πλευρές. Τα πορτρέτα τους είναι
τόσο έντονα που δεν σου αφήνουν ερωτηματικά. Οι χαρακτήρες είναι
γεννημένοι στην Αίγυπτο, στα τοπία της, στην ατμόσφαιρα της, στο
μυστήριο, στο θρησκευτικό προσκήνιο-παρασκήνιο. Καθένας κουβάλα την ψυχή
αυτής της χώρας. Ντόπιος ή Βρετανός. Ο Αλ Ασουάνι όμως δημιουργεί την
κατάλληλη συνθήκη σε κάθε περίπτωση για να κρατήσει τις αποστάσεις, να
τονίσει τις διαχωριστικές γραμμές. Παίρνει θέση και καταγγέλλει την
εκμετάλλευση, την προδοσία, την καταστολή, την υποτέλεια, την έλλειψη
(αυτο)σεβασμού.
Κάθε ήρωας του βιβλίου έχει τη δική του φωνή, αλλά διακριτικά “ακούς” κι αυτή του δημιουργού του. Ο Αλ Ασουάνι τους δοκιμάζει βάζοντας τους να αντιμετωπίσουν πολιτικά, θρησκευτικά, ερωτικά διλήμματα, ζητήματα ζωής και θανάτου. Η εναλλαγή στην εξιστόρηση κάνει την ιστορία να προχωρά αρμονικά, γρήγορα, θεαματικά. Η αγωνία για καλύτερη ζωή, για αποτίναξη του βρετανικού ζυγού, για δικαιοσύνη, για διαχείριση της θρησκευτικής καταπίεσης, είναι ξεκάθαρη και επίκαιρη. Η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση έχει ζωντανέψει παλιούς εφιάλτες που ομοιάζουν με αυτούς του βιβλίου. Φυσικά αυτό το πολυφωνικό μυθιστόρημα έχει έρωτες, δολοπλοκίες, ίντριγκες, περιπέτειες. Όλα όμως είναι τοποθετημένα προσεκτικά και στο μέτρο που εξυπηρετεί την πλοκή και την αφήγηση.
Η μετάφραση απαιτητική, μια και ο όγκος
του βιβλίου είναι μεγάλος, αλλά και γιατί έπρεπε να αποδοθεί όσο πιο
πιστά γινόταν μια άλλη εποχή, μια άλλη κουλτούρα, φιλοσοφία. Ο Γιάννης Στρίγκος τα κατάφερε.
Info: “Η αυτοκινητιστική λέσχη της Αιγύπτου”, Μετ: Γιάννης Στρίγκος, Εκδ. Πατάκη
