Αρχοντούλα Βαρβάκη
Μεγάλο
μέρος των νέων επιστημόνων της χώρας αναγκάζεται να μεταναστεύσει στο
εξωτερικό για να βρει δουλειά, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύθηκε στο
τελευταίο τεύχος του περιοδικού “Ενημέρωση” του Ινστιτούτου Εργασίας της
ΓΣΕΕ με θέμα τις πολιτικές απασχόλησης των νέων στην ΕΕ και την Ελλάδα.
Σύμφωνα με την έρευνα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας που επικαλείται η
Πέννυ Γεωργιάδου, η οποία υπογράφει το άρθρο, 140.000 Έλληνες
επιστήμονες εργάζονται στο εξωτερικό. Αυτό διαψεύδει όσους προσπαθούν να
μας πείσουν για την ανεπάρκεια των δημόσιων ελληνικών πανεπιστημίων και
την ανάγκη ίδρυσης ιδιωτικών ιδρυμάτων, για να ανέβει το επίπεδο της
τριτοβάθμιας παιδείας.
Οι
κύριες χώρες προορισμοί των μεταναστών είναι η Βρετανία, οι ΗΠΑ και η
Γερμανία, χώρες με ανάγκη νέων επιστημόνων τους οποίους προσπαθούν να
προσελκύσουν. Η Γερμανία, για παράδειγμα, πριν από ένα χρόνο
αναγνωρίζοντας την ανάγκη της για αύξηση του μορφωμένου εργατικού
δυναμικού της, διευκόλυνε με σχετικό νόμο την αναγνώριση των ξένων
τίτλων σπουδών. Φέτος οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι μέχρι το τέλος της
δεκαετίας θα έχει χάσει ένα εκατομμύριο εξειδικευμένους εργαζόμενους και
επιστήμονες και φαίνεται πως η αναπλήρωση αυτού του πληθυσμού θα από
τους μετανάστες που συνεχώς αυξάνονται.
Το
φαινόμενο αυτό δεν δικαιολογείται τόσο από τη γήρανση του γερμανικού
πληθυσμού, όσο από την κατάσταση του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας,
που αποδεικνύεται αναποτελεσματικό. Σύμφωνα με τους δείκτες του ΟΟΣΑ
για το 2012, μπορούμε να κάνουμε δύο σχετικές παρατηρήσεις για τη
«μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία». Η πρώτη είναι ότι το ποσοστό του
γερμανικού πληθυσμού που είχε ολοκληρώσει σπουδές τριτοβάθμιας
εκπαίδευσης (27%) ήταν 4 μονάδες μικρότερο από το μέσο ποσοστό των χωρών
του οργανισμού. Η δεύτερη παρατήρηση είναι ότι μόνο το 20% των νέων
Γερμανών ηλικίας 25-34 ετών που δεν σπούδαζαν πια είχαν κατακτήσει
μεγαλύτερο επίπεδο μόρφωσης από τους γονείς τους, ενώ το 22% αυτής της
ομάδας του πληθυσμού ήταν λιγότερο μορφωμένοι από τους γονείς τους. Η
συνηθισμένη τάση για τις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ είναι αντίστροφη, καθώς το
μορφωτικό τους επίπεδο βελτιώνεται από γενιά σε γενιά.
Από
τα παραπάνω δεν πρέπει να συμπεράνουμε πως οι χώρες που χάνουν τους
νέους επιστήμονες δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα γήρανσης του πληθυσμού
τους ή ότι έχουν περισσότερους πτυχιούχους από όσους χρειάζονται. Οι
νέοι επιστήμονες που μεταναστεύουν από τις χώρες της Νότιας Ευρώπης δεν
είναι πλεονάζοντες αλλά άνεργοι, καθώς οι θέσεις εργασίας της χώρας τους
συνεχώς μειώνονται. Η Ελλάδα είναι η χώρα της ΕΕ με το μεγαλύτερο
ποσοστό ανεργίας, 27,3%. Την ακολουθεί η Ισπανία με 25,1%. Τα ποσοστά
ανεργίας στους νέους (15-24 ετών) για τις δύο χώρες είναι 56,7% και
53,9% αντίστοιχα. Ακολουθούν η Ιταλία με 42,8% και η Πορτογαλία με
35,9%.
Και
οι τέσσερις χώρες χάνουν συνεχώς νέους πτυχιούχους προς τη Γερμανία και
αλλού. Το δικό τους εργατικό δυναμικό φτωχαίνει ανεξάρτητα από τις
πραγματικές ανάγκες του τόπου. Ενδεικτικά μπορούμε να αναφερθούμε στους
25.000 Έλληνες γιατρούς που καταγράφηκαν ως εργαζόμενοι στη Γερμανία το
2013, ενώ η ελληνική κυβέρνηση έχει αποφασίζει την όλο και μεγαλύτερη
υποβάθμιση του ΕΣΥ.
Στο
άρθρο της Π. Γεωργιάδου φαίνεται πως το πρόβλημα των νέων στην Ελλάδα
που ωθούνται στη μετανάστευση είναι ότι η ανεργία δεν αντιμετωπίζεται
από τις ελληνικές κυβερνήσεις ως πρόβλημα προς επίλυση, αλλά σαν άλλοθι
για την παγίωση των χειρότερων εργασιακών συνθηκών. Χαρακτηριστικό
παράδειγμα ο νόμος που επιτρέπει την καταβολή σημαντικά μειωμένου μισθού
στους νέους κάτω των 25 ετών, για να παρακινήσει τους εργοδότες να τους
προσλάβουν.
Όλα
τα μέτρα καταπολέμησης της ανεργίας κινούνται στην ίδια κατεύθυνση. Από
τη μία μεριά τα επιδόματα ανεργίας προσφέρονται σε πολύ μικρό αριθμό
ανέργων και απέχουν πολύ από το να καλύψουν τις ανάγκες τους. Το τακτικό
επίδομα, που είναι το υψηλότερο επίδομα το οποίο μπορεί να πάρει ένας
άνεργος, έχει μειωθεί στα 360 ευρώ. Από την άλλη, οι ενεργητικές
πολιτικές απασχόλησης, όπως η μαθητεία που θα τους «προσφέρει»
προϋπηρεσία ή τα προγράμματα προσωρινής απασχόλησης, υπόσχονται μόνο
«μισθολογική ευελιξία, ατομικές συμβάσεις εργασίας, υπονόμευση
συλλογικών συμβάσεων, ευέλικτα ωράρια, συμβάσεις ορισμένου χρόνου,
μερική απασχόληση, εκ περιτροπής εργασία, δανεισμό εργαζομένων,
υπεργολαβίες». Καταπατώντας τα κεκτημένα του εργατικού κινήματος
κατασκευάζουν τον νέο εργαζόμενο ή «ωφελούμενο», που δεν έχει εργασιακά
δικαιώματα, είναι ανταγωνιστικός με τους συναδέλφους του χτίζοντας
συνεχώς το δικό του βιογραφικό και προσαρμόζεται αδιαμαρτύρητα στις
απαιτήσεις της ελεύθερης αγοράς. Η μείωση της ανεργίας δεν έρχεται και η
μετανάστευση φαίνεται ικανοποιητική λύση.
Διαψεύδεται,
επομένως, η αισιοδοξία του πρωθυπουργού, όπως εκφράστηκε πριν από δύο
εβδομάδες στην ομιλία του σε συνέδριο του “Εκόνομιστ”, για τη συνολική
ανάπτυξη της χώρας και ειδικά για την επιστροφή των νέων από το
εξωτερικό και το πολλά υποσχόμενο μέλλον τους στην Ελλάδα. «Οι
εφαρμοζόμενες πολιτικές», γράφει η Π. Γεωργιάδου, «στερούν κίνητρα και
προοπτική από όλη τη νέα γενιά, δημιουργώντας σοβαρούς κινδύνους για την
επαγγελματική τους ζωή, τις προοπτικές αξιοπρεπούς διαβίωσής τους και
εντέλει την ίδια την ψυχική τους υγεία».
Εφημερίδα ΠΡΙΝ, 27.7.2014
