12 Φεβρουαρίου 2013

Μαύρα μάτια

 της Μαριάννας Τζιαντζή
Φέτος τον Ιανουάριο ο δημόσιος διάλογος για τα βασανιστήρια πήρε παγκόσμιες διαστάσεις με αφορμή την ταινία της Κάθριν Μπίγκελοου «Zero Dark Thirty» που σύντομα θα προβληθεί και στη χώρα μας. Ομως στη μικρή Ελλάδα η συζήτηση για τα βασανιστήρια άναψε ξαφνικά με αφορμή τις γνωστές φωτογραφίες των «τεσσάρων».

Ελάχιστοι φαίνεται να δέχονται την επίσημη εκδοχή ότι τα σημάδια στα πρόσωπα των νεαρών ληστών οφείλονται στη συμπλοκή που έγινε στη διάρκεια της σύλληψης. Πέρα από τη σκοπιμότητα του photoshop, η συζήτηση στρέφεται γύρω από το αν έπραξαν σωστά ή όχι εκείνοι που ενδεχομένως κακοποίησαν τους τέσσερις. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι τα κ...παιδα έφαγαν από τους αστυνομικούς το ξύλο που έπρεπε να τους είχε δοθεί από τους γονείς, ότι η βαρύτητα των πράξεών τους και των κατηγοριών, που πιθανότατα θα τους αποδοθούν, δικαιολογεί μια πρόσκαιρη παρέκκλιση από τη νομιμότητα.

Στις χολιγουντιανές ταινίες της ψυχροπολεμικής περιόδου, τα βασανιστήρια διαπράττονταν από τους «κακούς» της ιστορίας, π.χ., στην περίπτωση του Ράμπο από τους Βιετκόνγκ, όμως στην ταινία της Μπιγκελόου οι θλιμμένοι βασανιστές είναι οι «καλοί». Στην Ελλάδα κάποιοι θέτουν θέμα ασυμμετρίας των συνεπειών, όμως εδώ η διαφορά ανάμεσα στα Καλάσνικοφ και τις γροθιές δεν έχει σχέση με τη ζημιά που προκαλείται, αλλά με το δρων πρόσωπο.
Στην πρώτη περίπτωση δρα αυτός που εναντιώνεται στον νόμο και την τάξη, ενώ στη δεύτερη ο επίσημος προστάτης τους.
Σήμερα για τα βασανιστήρια χρησιμοποιείται ο ευφημισμός «σκληρή ή ενισχυμένη ανάκριση», η οποία δεν έχει σχέση με την τιμωρία ή την εκδίκηση, αλλά με την απόσπαση πληροφοριών που θα σώσουν ανθρώπινες ζωές. Σύμφωνα με τους μετρ αυτής της «σκοτεινής τέχνης», όπως την έχουν αποκαλέσει, ο αποτελεσματικός ανακριτής είναι αυτός που εξασφαλίζει την ηθική, την πνευματική εκμηδένιση του κρατούμενου, είναι ο επαρκής αναγνώστης της γλώσσας του σώματός του, ο διερμηνέας των αναληθών απαντήσεων, των εκφράσεων του προσώπου και των σιωπών. Δεν είναι αυτός που μαυρίζει μάτια, αλλά εκείνος που, σαν καλός ηθοποιός, μπορεί διαδοχικά να εκφοβίζει, να κλονίζει, να παραπλανά και να πείθει τον ανακρινόμενο, περίπου όπως κάνει ο τηλεοπτικός «Μentalist».
Αν όλα συνέβησαν όπως καταθέτουν οι γονείς των τεσσάρων, η ελληνική εκδοχή των βασανιστηρίων μοιάζει ερασιτεχνική, άτσαλη και εκδικητική. Ομως η σιωπηρή αποδοχή των βασανιστηρίων ή η ειρωνική καταδίκη όσων τα καταγγέλλουν είναι σημάδι κοινωνικού μιθριδατισμού, εξοικείωσης με την τάχα αναπόφευκτη βαρβαρότητα.
Τα σημάδια στα πρόσωπα των τεσσάρων δεν θα είναι μόνιμα. Ομως τα σημάδια που αφήνουν τα όπου γης και κάθε είδους βασανιστήρια στην ψυχή εκείνων που τα παραγγέλνουν, τα διαπράττουν, τα ανέχονται, τα προσπερνούν ή τα θεωρούν αναγκαίο κακό γίνονται πληγές που αργά ή γρήγορα κακοφορμίζουν στο σώμα θυτών, θυμάτων και σιωπηρών μαρτύρων ή παρατηρητών. Οπως οι κάννες και οι βόμβες δεν είναι η κραυγή των καταπιεσμένων, αλλά στρέφονται ενάντια στον λαό συνολικά, έτσι και αυτές οι γροθιές έπεσαν στα μάτια όλων μας, εκτός και αν θεωρούμε ασφαλέστερο τον δρόμο του μονόφθαλμου.

(ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, "Αποτυπώματα", 10-2-2013)

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *