Θανάσης Σκαμνάκης, "Πριν"
Έχουμε βάλει σημάδια, ώστε να μη χανόμαστε στις δαιδαλώδεις διαδρομές. Όταν
ακολουθούμε σταυροδρόμια, όταν αλλάζουμε κατεύθυνση, όταν χανόμαστε σε
αιφνίδιες καταιγίδες, όταν οι ημέρες σκοτεινιάζουν απότομα, όταν τα σχέδια που
έχουμε γράψει στο χαρτί και στο μυαλό μας γίνονται δυσανάγνωστα ή απλώς
ανεφάρμοστα, όταν στριφογυρίζουμε και περνάνε μέρες κι εμείς βρισκόμαστε στο
ίδιο σημείο, με χαμένο προσανατολισμό και χωρίς κουράγιο, εγκαταλελειμμένοι από
συντρόφους και οιωνούς, όταν δεν ξέρουμε ποιους θεούς να επικαλεστούμε αρωγούς,
καταφεύγουμε στα ύστατα μέσα, τα σημάδια που σκορπίσαμε, είτε με γνώση και
θέληση ή, συνήθως, χωρίς. Για να ξαναπιάσουμε το νήμα που μπορεί κάπου να μας
βγάλει.
Συνήθως ο ουρανός είναι εκείνος που προσφέρει ασφαλή σημεία προσανατολισμού.
Κι αυτό το ξέρουν καλά οι ναυτικοί, οι κυνηγοί κι οι στρατοκόποι. Και οι πάσης
φύσεως αντάρτες. Γι’ αυτό, για να μην τους παρασύρει ο καιρός, ανεβάζουν στο
στερέωμα τα σημάδια τους, ανθρώπους, μουσικές, δυο στίχους, μια ερωτική επιστολή
και μια νύχτα ολοκαύτωμα, που πέρασε και πυρπόλησε το σύμπαν τους. Ο αστρικός
κόσμος ο δικός τους.
Άμα λογαριάσουμε, θα βρούμε ο καθένας τα σημάδια του.
Επίσης καθένας εκπέμπει τακτικά μηνύματα προς αόριστες κατευθύνσεις, θέλοντας
να γνωστοποιήσει το στίγμα του και προσδοκώντας να βοηθήσει εκείνους που
ψάχνουν μέρος να σταθούν. Καθένας με το δικό του τρόπο και μέσο. Μια περίπλοκη
και μερικές φορές εξαίσια μυσταγωγία, μια επικοινωνία πολλές φορές απροσδόκητη
(θα ξαναγυρίσω σ’ αυτήν επόμενη φορά).
Θα ήθελα να εξηγήσω έτσι, πόσο η «Κατάσταση πολιορκίας», το έργο του Μίκη
Θεοδωράκη σε ποίηση της Ρένας Χατζηδάκη, έγινε ένα τέτοιο σημείο της ζωής
πολλών από μας, και της δικής μου. Την περασμένη βδομάδα ξαναπαρουσιάστηκε
στην Αθήνα (η δεύτερη φορά) σε νέα ενορχήστρωση από τον Θάνοι Μικρούτσικο.
Δεν αποπειράθηκα να διορθώσω τους χαλασμένους στίχους, όπως τους είχα
αποστηθίσει (ή αποκρυπτογραφήσει) στις αλλεπάλληλες ακροάσεις από
την κακογραμμένη μπομπίνα του μαγνητοφώνου, παράνομη εγγραφή και
παράνομη ακρόαση, πριν σαράντα χρόνια, στις δύσκολες εποχές της νεανικής
μας ορμητικότητας. Και που τους επανέλαβα έκτοτε χιλιάδες φορές με την ίδια
ορθότητα, τα λάθη μου. Θέλω να εκπέμψω κι εγώ σήμα, από εδώ. Να εκφράσω
την ευγνωμοσύνη μου για τα σημάδια που μου έστειλαν, ο Θεοδωράκης και όλοι
οι άλλοι. Τι θα γινόμασταν χωρίς αυτούς, χωρίς τα μηνύματά τους; Χωρίς αυτή την
μυστική επικοινωνία που συνενώνει και ξαναφρεσκάρει τις ιδέες, τις πίστεις και τη
νεανικότητά μας. Διαπιστώνοντας και πάλι πόσο φτωχαίνει ο κόσμος, πόσο χάνει
νόημα, όταν χάνονται οι σηματωροί.
ακολουθούμε σταυροδρόμια, όταν αλλάζουμε κατεύθυνση, όταν χανόμαστε σε
αιφνίδιες καταιγίδες, όταν οι ημέρες σκοτεινιάζουν απότομα, όταν τα σχέδια που
έχουμε γράψει στο χαρτί και στο μυαλό μας γίνονται δυσανάγνωστα ή απλώς
ανεφάρμοστα, όταν στριφογυρίζουμε και περνάνε μέρες κι εμείς βρισκόμαστε στο
ίδιο σημείο, με χαμένο προσανατολισμό και χωρίς κουράγιο, εγκαταλελειμμένοι από
συντρόφους και οιωνούς, όταν δεν ξέρουμε ποιους θεούς να επικαλεστούμε αρωγούς,
καταφεύγουμε στα ύστατα μέσα, τα σημάδια που σκορπίσαμε, είτε με γνώση και
θέληση ή, συνήθως, χωρίς. Για να ξαναπιάσουμε το νήμα που μπορεί κάπου να μας
βγάλει.
Συνήθως ο ουρανός είναι εκείνος που προσφέρει ασφαλή σημεία προσανατολισμού.
Κι αυτό το ξέρουν καλά οι ναυτικοί, οι κυνηγοί κι οι στρατοκόποι. Και οι πάσης
φύσεως αντάρτες. Γι’ αυτό, για να μην τους παρασύρει ο καιρός, ανεβάζουν στο
στερέωμα τα σημάδια τους, ανθρώπους, μουσικές, δυο στίχους, μια ερωτική επιστολή
και μια νύχτα ολοκαύτωμα, που πέρασε και πυρπόλησε το σύμπαν τους. Ο αστρικός
κόσμος ο δικός τους.
Άμα λογαριάσουμε, θα βρούμε ο καθένας τα σημάδια του.
Επίσης καθένας εκπέμπει τακτικά μηνύματα προς αόριστες κατευθύνσεις, θέλοντας
να γνωστοποιήσει το στίγμα του και προσδοκώντας να βοηθήσει εκείνους που
ψάχνουν μέρος να σταθούν. Καθένας με το δικό του τρόπο και μέσο. Μια περίπλοκη
και μερικές φορές εξαίσια μυσταγωγία, μια επικοινωνία πολλές φορές απροσδόκητη
(θα ξαναγυρίσω σ’ αυτήν επόμενη φορά).
Θα ήθελα να εξηγήσω έτσι, πόσο η «Κατάσταση πολιορκίας», το έργο του Μίκη
Θεοδωράκη σε ποίηση της Ρένας Χατζηδάκη, έγινε ένα τέτοιο σημείο της ζωής
πολλών από μας, και της δικής μου. Την περασμένη βδομάδα ξαναπαρουσιάστηκε
στην Αθήνα (η δεύτερη φορά) σε νέα ενορχήστρωση από τον Θάνοι Μικρούτσικο.
Δεν αποπειράθηκα να διορθώσω τους χαλασμένους στίχους, όπως τους είχα
αποστηθίσει (ή αποκρυπτογραφήσει) στις αλλεπάλληλες ακροάσεις από
την κακογραμμένη μπομπίνα του μαγνητοφώνου, παράνομη εγγραφή και
παράνομη ακρόαση, πριν σαράντα χρόνια, στις δύσκολες εποχές της νεανικής
μας ορμητικότητας. Και που τους επανέλαβα έκτοτε χιλιάδες φορές με την ίδια
ορθότητα, τα λάθη μου. Θέλω να εκπέμψω κι εγώ σήμα, από εδώ. Να εκφράσω
την ευγνωμοσύνη μου για τα σημάδια που μου έστειλαν, ο Θεοδωράκης και όλοι
οι άλλοι. Τι θα γινόμασταν χωρίς αυτούς, χωρίς τα μηνύματά τους; Χωρίς αυτή την
μυστική επικοινωνία που συνενώνει και ξαναφρεσκάρει τις ιδέες, τις πίστεις και τη
νεανικότητά μας. Διαπιστώνοντας και πάλι πόσο φτωχαίνει ο κόσμος, πόσο χάνει
νόημα, όταν χάνονται οι σηματωροί.
